ریزش مو در گربهها همیشه نشانه بیماری نیست. در این مقاله با علتهای شایع، راههای درمان و نکات مهم مراقبتی آشنا شوید.
ریزش مو در گربهها یکی از شایعترین نگرانیهایی است که صاحبان گربه را به کلینیک دامپزشکی میکشاند. در حالی که در بسیاری از موارد این ریزش مو کاملاً طبیعی و فیزیولوژیک است. علت ریزش مو در گربه ها میتواند ناشی از بیماری پوستی، حساسیت غذایی یا حتی استرس باشد. در این مقاله بر اساس منابع معتبر دامپزشکی ، به بررسی علتهای طبیعی و غیرطبیعی ریزش مو در گربهها، نژادهای مستعد، و راهکارهای پیشگیری و درمان خواهیم پرداخت تا بتوانید بین ریزش طبیعی و غیر طبیعی تمایز قائل شوید و بهترین مراقبت را از گربهتان داشته باشید.
با مطالعه این مقاله ، می توانید پاسخ سوال های زیر را دریافت کنید :
آیا ریزش مو در گربه طبیعی است؟ علت ریزش موی زیاد گربه چیست؟ چرا گربه موهایش میریزد ولی خارش ندارد؟ ریزش مو در گربه به چه دلایلی اتفاق میافتد؟ چه زمانی ریزش موی گربه خطرناک است؟ درمان خانگی ریزش مو در گربه
ریزش مو در گربهها همیشه به معنای بیماری نیست ، اما همیشه مهم است!
ریزش مو (آلوپسی) در گربهها عبارت است از از دست رفتن جزئی یا کامل مو در نواحیای که بهطور طبیعی باید مو داشته باشند. ریزش مو، خود یک علامت است ، نه یک بیماری مستقل و علتیابی دقیق آن برای درمان ضروری است.
بدن گربه بهصورت طبیعی چرخهای از رشد و ریزش مو دارد که گاهی باعث نگرانی صاحبان میشود.در کنار ریزش موی فصلی، عواملی مانند تغذیه، نژاد، وضعیت روحی و شرایط محیطی هم میتوانند در میزان ریزش مو تأثیرگذار باشند.
چرخهٔ رشد موی گربه شامل سه فاز است:
آناژن (Anagen): مرحله رشد فعال مو
کاتاژن (Catagen): مرحله انتقال
تلوژن (Telogen): مرحله استراحت و ریزش
در پایان مرحله تلوژن، موها بهصورت طبیعی میریزند تا فولیکولها برای موهای جدید آماده شوند. این روند در گربهها پیوسته اتفاق میافتد ولی شدت آن به فصل، نور، دما و وضعیت هورمونی بستگی دارد.
برای درمان ریزش مو در گربه ، ابتدا باید علت آن تشخیص داده شود.
مهمترین علت های ریزش مو در گربه ها ( اعم از موارد طبیعی و بیماری ها) ، توسط کلینیک دامپزشکی و پت شاپ دکتر طالقانی واقع در آستانه اشرفیه ، در زیر گردآوری شده است :
علتهای فیزیولوژیک (طبیعی) ریزش مو در گربهها
ریزش موی فصلی
گربهها بهویژه در بهار و پاییز دچار ریزش مو میشوند.در بهار، موهای زمستانی ضخیمتر میریزند تا بدن برای گرمای هوا آماده شود. در پاییز، برعکس، موهای سبک تابستانی میریزند تا فضای پوست را برای موهای ضخیمتر را باز کنند. در گربههای خانگی که در معرض نور طبیعی خورشید نیستند (مثلاً زندگی در آپارتمان)، این چرخه ممکن است نامنظم شود و بهنظر برسد که گربه دائماً در حال ریزش مو است.
راه های پیشگیری : برس کشیدن منظم : دو تا سه نوبت در هفته برای گربه های موکوتاه و روزانه برای گربه های مو بلند باعث کاهش تجمع موهای مرده و بلع آن در هنگام لیس زدن میشود. در دورهٔ فصلی، استفاده از شانههای مخصوص بسیار مؤثر است.
تغذیه و کمبود مواد مغذی
کیفیت مو به تغذیه ارتباط مستقیم دارد. حتی اگر گربه بیمار نباشد، رژیم غذایی نامتوازن یا کمبود برخی مواد مغذی اصلی باعث شکنندگی و ریزش موها میشود. عناصر حیاتی برای سلامت مو شامل پروتئین ، اسید های چرب ضروری و برخی ویتامین ها و مواد معدنی می باشند.
کراتینِ مو از پروتئین ساخته میشود. کمبود پروتئین، ریزش و خشکی مو را به دنبال دارد. اسیدهای چرب ضروری (اُمگا-۳ و اُمگا-۶) برای سلامت پوست و فولیکولها حیاتیاند. کمبود آنها باعث خشکی و پوستهریزی میشود. روی، بیوتین و ویتامینهای گروه B: کمبود این مواد با ریزش منتشر مو و تیره شدن پوشش بدن همراه است.
راه های پیشگیری : استفاده از غذای کامل و متعادل شده (ترجیحاً با فرمول مخصوص پوست و مو). در گربههایی با تغذیه خانگی، اضافهکردن مکمل امگا ۳ (با مشورت دامپزشک) میتواند مفید باشد. اجتناب از غذاهای شور، چرب و ناسالم انسانی.
استرس و تغییرات محیطی
گربهها موجوداتی حساساند. حتی تغییر جزئی در محیط (اسبابکشی، ورود حیوان یا فرد جدید، تغییر مکان ظرف غذا یا خاک ، رفتن به کلینیک دامپزشکی) میتواند باعث استرس فیزیولوژیک شود و چرخهٔ رشد مو را مختل کند. گاهی گربه دچار ریزش منتشر و خفیف میشود بدون اینکه پوست آسیب ببیند یا خارش داشته باشد.
راه های پیشگیری : محیط آرام و ثابت، حفظ روتین روزانه. استفاده از پخشکنندههای آرامشدهنده فرومونی. تعامل مثبت و بازی روزانه برای تخلیه انرژی.
هورمونها و وضعیت تولیدمثلی
در گربههای ماده، تغییرات هورمونی در دوران فحلی یا بعد از زایمان ممکن است باعث ریزش موی موقتی شود. این حالت معمولاً خودبهخود و طی چند هفته اصلاح میشود.
راهکار: در گربههای عقیمنشده، نوسانات هورمونی ممکن است تکرار شود. عقیمسازی (در صورت تایید دامپزشک) معمولاً باعث ثبات بیشتر وضعیت پوست و مو میشود.
دما، نور و زندگی در محیط بسته
گربههایی که در خانه زندگی میکنند و در معرض نور طبیعی خورشید نیستند، چرخه موی فصلی مشخصی ندارند و در تمام سال مو میریزند.نور مصنوعی (لامپها) باعث میشود بدن حیوان تشخیص فصلی دقیق نداشته باشد و همیشه بخشی از موها در فاز تلوژن ( استراحت و ریزش) باقی بمانند.
راهکار: تنظیم برنامه نور روز (مثلاً ۱۲ ساعت نور / ۱۲ ساعت تاریکی). برس کشیدن منظم.
نژاد گربه و نوع مو
ریزش مو در نژادهای مختلف شدت متفاوتی دارد ، مثلا در گربه هایی که دارای پوشش موی بلند و پرپشت هستند ، مانند گربه های پرشین ، ریزش مو بیشتر است و متعاقبا این نژاد از گربه ها نیاز بیشتری به برس کشیدن و مراقب از پوشش مو ، در طول روز دارند.
سن و وضعیت متابولیک
گربههای مسن معمولاً موهای نازکتر و شکننده تری دارند و همچنین به دلیل کاهش تمایل به لیسیدن بدن (بهدلیل آرتروز یا چاقی) باعث باقیماندن موهای مرده روی بدن می شوند و در ظاهر ریزش بیشتری نسبت به گرب های جوان تر دارند. در گربههای پیر، مراقبت کمکی و تغذیه غنی از اسیدهای چرب و بیوتین توصیه میشود.
بنابراین اگر گربه شما دارای پوست سالم باشد و روی بدن علائمی از قرمزی ، التهاب ، زخم مشاهده نکنید و حیوان دارای خارش و ترشحات پوستی غیر طبیعی (بد بو ) نباشد و همچنین دارای اشتها و رفتار طبیعی باشد ، ریزش موی او ، فیزیولوژیک می باشد و باید در موارد فوق الذکر ، به دنبال علت آن باشید ولی اگر ریزش موی حیوان ، همراه با خارش شدید ، زخم های پوستی و به شکل منتشر شونده باشد ، باید حتما توسط دامپزشک معاینه و پس از تشخیص نوع بیماری پوستی ، درمان آن انجام گیرد.
جمعبندی و توصیهٔ دامپزشکی ریزش مو در بیشتر گربهها پدیدهای فیزیولوژیک و طبیعی است. تغذیهٔ مناسب، برس کشی منظم، مدیریت استرس و توجه به نور و دما کلید کنترل آن است.در صورت شک، بهتر است گربه یکبار توسط دامپزشک معاینه شود تا علت بیماری های پوستی رد شوند و بعد بر اساس سبک زندگی، برنامهٔ مراقبت پوست و مو تنظیم گردد.
محصولاتی که میتوانند در کنترل ریزش موی گربه ها مفید باشند و در کلینیک دامپزشکی و پت شاپ دکتر طالقانی واقع در آستانه اشرفیه موجود هستند در زیر آورده شده است :
علت های غیرطبیعی ریزش مو در گربه ها ، در گروه بیماری های پوستی قرار می گیرند که باید حتما توسط توسط دامپزشک معاینه شود ، نوع بیماری تشخیص داده شود و سپس درمان انجام گیرد.
انگلهای پوستی
جرب ها، کک و کنهها ، از انگل های پوستی در گربه ها هستند که میتوانند باعث خارش شدید و ریزش مو شوند. جرب ها با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند و برای تشخیص آنها ، حتما نیاز به اخذ نمونه پوست و بررسی میکروسکوپی است ولی کک و کنه ها را می توان روی بدن گربه با چشم دید. حتی در صورت عدم دیدن کک، حساسیت به نیش کک (Flea allergy dermatitis) یکی از شایعترین علتهای خارش و ریزش مو در گربه ها است. در این موارد ، موهای بدن گربه دچار ریزش می شوند و زخم های ملتهب و خارش دار روی بدن حیوان نمایان می گردد و در صورت طولانی شدن بیماری ، حیوان دچار عفونت پوستی می شود و بوی نا مطبوعی از بدن آن متساعد می گردد.
تصاویری از این انگل ها و تظاهر پوستی آنها توسط کلینیک دامپزشکی و پت شاپ دکتر طالقانی واقع در آستانه اشرفیه برای شما عزیزان آورده شده است :
حساسیتها و درماتیت آلرژیک
حساسیتهای پوستی شامل حساسیت به غذا، حساسیت محیطی و استنشاقی(تنفسی) ، حساسیت به نیش کک و … می باشند که سبب درماتیت(التهاب پوست) خارشدار و ریزش مو میشوند. تشخیص بر اساس تاریخچه، معاینه بالینی و گاهی آزمونهای تشخیصی (حذف غذای مشکوک، تستهای آلرژی یا درمانهای تجربهای) انجام میشود.
حساسیت غذایی
آلرژی غذایی یکی از دلایل شایع اما نادیدهگرفتهشده ریزش مو در گربهها است ، به ویژه در گربههایی که از نظر پوست و مو ظاهراً سالماند ولی خارش، لیسیدن بیش از حد یا ریزش منتشر مو دارند.
آلرژی غذایی واکنشی است که سیستم ایمنی گربه نسبت به یک یا چند پروتئین موجود در غذا نشان میدهد. در این حالت بدن، پروتئین غذایی را بهاشتباه «بیگانه» تشخیص میدهد و با آزادسازی مواد التهابی (مثل هیستامین) باعث خارش، التهاب و در نهایت ریزش مو میشود. برخلاف مشکلات گوارشی، بیشتر گربههای دچار آلرژی غذایی استفراغ یا اسهال ندارند ، بلکه علامت اصلی در پوست و مو دیده میشود.
بر اساس مطالعات متعدد، بیش از ۹۰٪ آلرژیهای غذایی در گربهها مربوط به پروتئینهای حیوانی رایج است.
مرغ شایعترین عامل حساسیت در گربههاست. پروتئین مرغ در بسیاری از غذاهای خشک و مرطوب وجود دارد.
گوشت گاو دومین عامل شایع ، بهویژه در گربههایی که سالها غذای خشک با گوشت گاو خوردهاند.
پروتئین ماهی گاهی باعث واکنش ایمنی و خارش شدید بهویژه در اطراف صورت و گردن میشود.
تخممرغ حساسیت به آلبومین تخممرغ کمتر شایع است ولی در برخی گربهها باعث ضایعات پوستی میشود.
غلات (گندم، ذرت، سویا) نقش کمتری دارند ولی در برخی غذاهای بیکیفیت، باعث تحریک ایمنی و التهاب پوستی میشوند.
تشخیص آلرژی غذایی
آزمایش خون یا تست پوستی به تنهایی برای گربهها دقیق نیست. تنها روش قطعی تشخیص، تغییر رژیم غذایی است. به نحوی که گربه به مدت ۸ تا ۱۲ هفته فقط از یک منبع پروتئین جدید ( مثل بوقلمون ، اردک ، خرگوش و …) و یک منبع کربوهیدرات جدید( سیب زمینی ، ماکارونی و …) تغذیه میکند و یا اینکه از غذای خشک تجاری با کیفیت Hypoallergenic مصرف می کند. اگر علائم در این مدت فروکش کرد، سپس غذاهای قبلی یکییکی دوباره معرفی میشوند تا عامل حساسیت مشخص شود.
وقتی گربه سالها فقط یک نوع پروتئین (مثلاً مرغ) مصرف کند، سیستم ایمنی بدن ممکن است به مرور زمان به آن حساس شود. بنابراین تغییر دورهای منابع پروتئینی (مثلاً مرغ → اردک → ماهی → بره) میتواند به پیشگیری از آلرژی غذایی کمک کند.
حساسیت به نیش کک
شایعترین نوع حساسیت در گربهها و یکی از مهمترین دلایل ریزش مو ، این نوع حساسیت می باشد. در این نوع حساسیت ، گربه به پروتئین بزاق کک حساس میشود و حتی یک نیش کوچک هم میتواند باعث واکنش شدید شود.
مکانهای شایع ریزش مو در کمر ، ریشه دم ، ران ها و کتف ها می باشد و خارش شدید ، لیس زدن بیش از اندازه بدن ، پوسته پوسته شدن و زخم و عفونت های پوست، از علائم این نوع حساسیت می باشد.
حساسیتهای محیطی و استنشاقی این نوع آلرژی میتواند فصلی یا دائمی باشد. مواد حساسیت زا شامل :
گرده گیاهان ، گرد و غبار ، کپک ها ، عطرها ، شویندهها ، اسپری ها ، خاک گلدان ، دود سیگار ، قلیان ، عود و اسپند می توانند واکنش های آلرژیک را در بدن حیوان فعال کنند و سبب خارش پوست ، التهاب و قرمزی ، لیسیدن مکرر پنجه ها و سایر علائم پوستی در حیوان شوند.
عفونتهای قارچی و باکتریایی
گاهی اوقات ، گربه ها دچار بیماری های اختصاصی پوست ، نظیر عفونت های باکتریایی و یا قارچی پوست می شوند که نیاز به معاینه و تشخیص دامپزشک و درمان های اختصاصی دارد. نوع خارش در عفونت های پوستی از کم تا شدید متغیر است و زخم های پوستی ، نقاط ریزش موی دایره ای ، شوره زدن پوست و بوی نامطبوع بدن از علائم شاخص هستند.
عفونتهای قارچی پوست، که اغلب با نام درماتوفیتوز (Ringworm) شناخته میشوند، یکی از علل شایع ریزش مو در گربهها ، بهویژه در بچهگربهها، گربههای مسن یا دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند. در این بیماری، قارچ با حمله به فولیکول مو باعث شکستگی مو و ایجاد نواحی طاسی میشود. ریزش مو معمولاً بهصورت لکهای یا دایرهای دیده میشود و ممکن است با پوستهریزی خفیف همراه باشد، در حالی که خارش همیشه شدید نیست. تشخیص دقیق از طریق معاینه دامپزشکی، لامپ وود یا کشت قارچ انجام میشود و درمان بهموقع، علاوه بر بهبود گربه، از انتقال بیماری به سایر حیوانات و انسان جلوگیری میکند.
معمولا هنگامی که حیوان به دلیل یک بیماری پوستی مثل درماتوفیتوز ، دچار خارش و التهاب می شود ، ممکن است عفونت های باکتریایی نیز به صورت ثانویه پوست را درگیر کنند و شرایط پیچیده تر شود ، بنابراین معاینه ، تشخیص و درمان توسط دامپزشک ضروری است.
بیماریهای غدد درونریز
برخی از مشکلات هورمونی یا بیماریهای غدد درونریز میتوانند باعث ریزش مو در گربهها شوند، حتی بدون اینکه خارش یا التهاب پوستی وجود داشته باشد. در این شرایط، بهدلیل برهم خوردن تعادل هورمونها، چرخه رشد مو مختل میشود و موها بهتدریج نازک شده و میریزند. ریزش مو معمولاً یکنواخت و دوطرفه است و ممکن است همراه با علائمی مثل کاهش یا افزایش وزن، تشنگی بیش از حد، تغییر اشتها یا بیحالی دیده شود. این نوع ریزش مو اغلب نشانه یک مشکل داخلی است و با درمان بیماری زمینهای، رشد طبیعی موها بهتدریج بازمیگردد. بیماریهایی مانند پرکاری غده فوق کلیه ( کوشینگ ) ، کم کاری غده تیروئید( نادر در گربه ها) ، دیابت پیشرفته و یا سایر اختلالات متابولیک/درونریز ، هرچند در گربهها کمتر از سگها شایعند، میتوانند باعث ریزش مو ی غیرالتهابی، نازکی مو و پوستهریزی شوند و نیاز به ارزیابی هورمونی دارند.
کلام آخر
ریزش مو در گربهها همیشه نشانه بیماری نیست، اما هرگز نباید نادیده گرفته شود. این مشکل میتواند از ریزش موی طبیعی و فصلی گرفته تا حساسیتهای غذایی، عوامل محیطی، استرس یا بیماریهای پوستی و هورمونی منشأ بگیرد. آنچه اهمیت دارد، تشخیص صحیح علت ریزش مو و پرهیز از درمانهای خودسرانه است. با تغذیه مناسب، کنترل منظم انگلها، کاهش عوامل استرسزا و مراجعه بهموقع به دامپزشک، میتوان در بسیاری از موارد ریزش مو را کنترل یا بهطور کامل برطرف کرد. توجه آگاهانه به سلامت پوست و مو، نقش مهمی در حفظ کیفیت زندگی و شادابی گربهها دارد.
این مقاله توسط کلینیک دامپزشکی و پت شاپ دکتر طالقانی واقع در آستانه اشرفیه برای افزایش آگاهی شما عزیزان قرار داده شده است.